Prinses Máxima, wordt u de bèta-koningin van Nederland?

Sjef Peeraer (1971)

Eigenaar van energie-innovatiebureau sp Innovation

en oprichter van energieleverancier Atoomstroom

Prinses Máxima,

Wij Nederlanders krijgen steeds meer angst voor wetenschap en techniek. Dit is in veel opzichten nadelig voor ons land. ‘Harde’ wetenschap is daarom aan een herwaardering toe en ik geloof dat u dat kunt bewerkstelligen. In deze brief leest u mijn pleidooi voor uw rol in een meer bèta-minded Nederland.

Als u de krant openslaat of de tv aanzet zou u het misschien niet zeggen. Maar ieder jaar gaat het een klein beetje beter met de wereld, al decennia op een rij. We worden ouder en gezonder, het milieu wordt schoner en er is steeds minder honger. Veel landen worden niet alleen welvarender maar ook democratischer en dus humaner. Deze verheugende ontwikkeling hebben we vooral aan drie factoren te danken: wetenschap, techniek én het overvloedig voorhanden zijn van goedkope energie.

Deze cocktail heeft ons veel gebracht: onvoorstelbare opbrengsten in de landbouw en de mooiste groenten en fruit, het hele jaar door. Medicijnen tegen voorheen ongeneeslijke ziektes en in ieder huis een ijskast. Robots die volautomatisch gevaarlijke klussen doen of onze gebruiksartikelen produceren. Mobiele telefoons die revoluties mogelijk maken en zelfs dictators op de knieën dwingen. En een internet dat mij met een paar muisklikken in staat stelt een microkrediet te verstrekken aan een Indiase onderneemster, bijvoorbeeld via www.kiva.org.

De eerste fase van deze technologische revolutie ging helaas gepaard met grote schade aan het milieu. Ik hoef u vast geen voorbeelden te geven. Maar sinds we ons hiervan – mede door de milieubeweging – ten volle bewust zijn, gaat het dankzij slimme ingenieurs steeds beter met onze omgeving. Zo wordt het gat in de ozonlaag kleiner, zwemt er weer zalm in de Rijn en is zure regen geen thema meer. Natuurlijk zijn er punten van grote zorg, zoals de toenemende co2-concentratie, ontbossing en de afnemende biodiversiteit. Maar als we de ontwikkelingen van de afgelopen decennia doortrekken, kunnen we met recht optimistisch zijn over de toekomst.

Toch heerst bij veel Nederlanders dit technologisch optimisme niet. Integendeel, techniek leidt bij velen tot angst en bezorgdheid en het vertrouwen in ingenieurs en wetenschappers neemt af. In plaats hiervan hecht men – als het over belangrijke thema’s gaat zoals gezondheid, energie en economie – steeds meer waarde aan ‘valse’ autoriteiten: onheilsprofeten, populisten, alarmisten en antiglobalisten. Zij die het hardst roepen en de meeste media-aandacht krijgen worden geloofd, met de vaak zeer complexe waarheid als slachtoffer.

Het gevolg is dat velen denken dat veelbelovende dna-technologie leidt tot ‘Frankenstein food’. Dat levensreddende vaccinaties autisme veroorzaken en de straling van mobiele telefoons en hoogspanningsmasten leiden tot slaapproblemen of depressies. Dat open grenzen en internationale handel niet leiden tot meer welvaart voor iedereen, maar dat ‘de Chinezen rijker worden ten koste van ons’. En dat we gemakkelijk alle kolen- én kerncentrales kunnen sluiten: energiepopulisten vertellen ons immers dat we met wind en zon ál onze elektriciteit kunnen opwekken. Vooral dit laatste baart mij zorgen. Om de stijging van ons elektriciteitsverbruik bij te kunnen benen zonder al te grote co2-uitstoot zijn álle alternatieve bronnen nodig: zon, wind en water, maar zeker ook kernenergie. Deze bijzonder krachtige technologie roept echter heftige emoties op. Door de ramp in Fukushima dreigt kernenergie zelfs op een zijspoor te geraken. Maar het zou onverstandig zijn om deze technologie met het badwater weg te gooien, ondanks de evidente nadelen. Want kernenergie kan een belangrijke CO2-vrije pijler vormen van onze toekomstige energievoorziening. Met de modernste centrales kunnen we immers veel efficiënter en veiliger energie uit atomen vrijmaken. Bovendien zit er nog een geweldig potentieel in het verder ontwikkelen van kerntechnologie.

In China en India werkt men intussen gewoon door aan de volgende generatie hyper-efficiënte kerncentrales. Ook komen met dna-techniek veredelde gewassen steeds vaker uit het verre Oosten. In contrast hiermee roemen wij onze handelsgeest en zetten we onszelf als ‘Nederland distributieland’ op de kaart.

Prinses Máxima, wij raken door onze onderwaardering en angst voor techniek achterop of we nemen verkeerde beslissingen. Het is daarom in het belang van ons allemaal dat we in Nederland meer bèta-minded worden. Niet alleen om wat we lezen op internet of wat ‘experts’ ons vertellen op tv beter op waarde te kunnen schatten, en zo de juiste beslissingen te nemen, of een afgewogen stem uit te brengen. Maar ook – en dit is zeker zo belangrijk – zullen wetenschap en technologie de oplossingen moeten aandragen voor de problemen waar de wereld nog voor staat: denk aan klimaatverandering en het vinden van vervangers voor fossiele brandstoffen. Hiervoor zijn knappe koppen nodig. Maar die kunnen alleen gedijen in een maatschappij die wetenschap en techniek omarmt.

Helpt u mee? Uw man, onze toekomstige koning, heeft met waterbeheer al een bèta-thema omarmd. Hoe mooi zou het zijn als u dit als vrouwelijk rolmodel ook doet! Zo kunt u zich bijvoorbeeld als beschermvrouw verbinden aan een technische universiteit. Of jonge meiden (en jongens) stimuleren om te kiezen voor een technische studie. Wat dacht u ervan om ‘bèta-koningin’ van Nederland te worden? Mogelijkheden te over, ik help u graag die uit te werken als u dat wenst.

Met hoge achting,

Sjef Peeraer